ABC Zębów

Na stronie tej znajdziesz wytłumaczenie większości trudnych terminów stomatologicznych. Jeśli chciałbyś dodać jakiś termin prosimy o kontakt z nami.
Adaptacja w stomatologii Przystosowanie fizyczne i psychiczne pacjenta do protez, aparatów ortodonycznych i związanych z nimi zmian w narządzie żucia. Długość procesu adaptacyjnego zależy od rodzaju protezy, jej wykonania, wrażeń bólowych, osobniczej wrażliwości pacjenta.
Afta Biała plamka, otoczona rąbkiem zapalnym. Bardzo bolesna przy otwarciu jej powierzchni. Występuje pojedynczo lub w kilku miejscach, najczęściej przy obniżonej odporności organizmu.
Amalgamat Srebrne wypełnienie używane w stomatologii przez około 100 lat. Teraz wypierane przez nowe bardziej estetyczne, trwałe i wywołujące mniej powikłań wypełnienia kompozytowe. Jednak amalgamaty jako jedyne są rekompensowane przez kasę chorych gdyż są najtańsze.
Amputacja korzenia (amputatio radicis) Radisekcja, radektomia, usunięcie w całości jednego z korzeni zęba trzonowego do trifurkacji lub bifurkacji bez naruszenia korony zęba. Wykonuje się, gdy pozostawienie korzenia jest niemożliwe, a ząb jest niezbędny ze względów protetycznych.
Amputacja miazgi (amputatio pulpae pulpectomia partials) Zabieg leczniczy polegający na usunięciu miazgi komorowej i na zaopatrzeniu pozostałych w kanałach korzenia kikutów miazgi.
Amputacja miazgi martwej (amputatio pulpae mortalis) Usunięcie miazgi kanałowej po jej uprzednim uśmierceniu (dewitalizacji). Część miazgi określonej jako kikuty pozostawia się w kanałach po jej zmumifikowaniu.
Aparat ortodontyczny Aparat regulacyjny stały mechanicznie działający bezpośrednio na zęby, a tylko pośrednio na wyrostek zębodołowy. Aparaty tego typu (jako mechanicznie) sa już rzadziej stosowane i ustąpiły miejsca nowoczesnym aparatom szczękowo-ortopedycznym, działającym na zasadzie aktywacji przez siłę mięśni.
Aparat ortodontyczny (szczękowo-ortopedyczny) elastyczny Aparat dwuszczękowy, płytowy połączony za pomocą elementów drucianych. Dzięki swej elastyczności dostarcza mięśniom licznych i zmiennych bodźców. Rozróżniamy 3 typy: 1. dla leczenia tyłozgryzów; 2. dla nadzgryzów; 3. dla przodozgryzów.
Aparat ortodontyczny (szczękowo-ortopedyczny) stały składa się z łuków wewnętrznych i zewnętrznych, umocowanych za pomocą różnych zamków, przylutowanych do pierścieni lub koron zacementowanych na zębach stałych, przeważnie pierwszych trzonowcach górnych i dolnych. Do łuków mogą być dolutowane różnego rodzaju sprężynki.
Aparat rentgenowski dentystyczny Aparat rentgenowski głowicowy o ustalonych warunkach elektrycznych (55-60 kV i 5-10 mA). Głowica jest umieszczana na ruchomym ramieniu, umożliwiającym jej przesuwanie we wszystkich pożądanych kierunkach przy wykonywaniu zdjęć rentgenowskich wewnątrzustnych.
Apolonia św. – patronka stomatologów, męczennica, której wskutek prześladowań zmiażdżono szczęki i wyrwano wszystkie zęby. Zginęła w linczu, którego dopuścili się na niej poganie w 248 lub 249 r.n.e.
Autoklaw, wyjaławiacz (autoclavum) Sterylizator wyjaławiający parą pod ciśnieniem od 1 do 4 atmosfer w podwyższonej temperaturze. Sterylizacja w autoklawie jest najpewniejsza, zabija nie tylko drobnoustroje, lecz również ich przetrwalniki. Autoklawy mogą być różnej wielkości, kształtu. Rozpowszechnione są autoklawy o znacznie niższej ciepłocie wyjaławiania, lecz stosujące zamiast pary wodnej parę tlenku etylenu znacznie efektywniejszego, pozwalającego ze względu na niższą ciepłotę działania na wyjaławianie narzędzi i materiałów, które nie znosza wyższej temperatury, np. wyroby z gumy. W ten sposób nie mogą być wyjaławiane płyny.
Barwa zębów (coloratio dentium) Prawidłowa fizjologiczna barwa zębów mieści się w granicach od bladoniebieskiej do białożółtej; u niektórych osób zęby mają barwę o odcieniu szarym lub brązowym. Zmiany zabarwienia zębów mogą być wywołane stopniem zmineralizowania, próchnicą, wypełnieniami (ortęcią), chorobami miazgi, ścieraniem się zębów, chorobami zawodowymi (praca w parach rtęci, jodu, bromu, kadmu) przyjmowanymi lekami i pokarmami.
Bezzębie Stan szczęki i żuchwy po utracie wszystkich zębów. Stan taki w późniejszym wieku uważany jest za jeden z normalnych objawów starzenia się ustroju ludzkiego. Bezzębie może występować przedwcześnie – u dzieci jako wrodzone lub z powodu chorób niszczących uzębienie (szkorbut, przyzębica, próchnica).
Błona śluzowa jamy ustnej Błona wyścielająca jamę ustną. Nie jest ona jednakowa we wszystkich swych odcinkach. Rozróżnia się błony śluzowe: żującą, czyli zbitą – pokrywającą dziąsła i podniebienie twarde; wyścielającą czyli luźną, przesuwalną na swej podstawie, pokrywającą policzki, wargi zachyłki przedsionków, dno jamy ustnej, wyrostki zębodołowe poniżej dziąseł, podniebienie miękkie i dolną powierzchnię języka; specjalną – pokrywającą grzbiet języka.
Bond nazwa żywic światłoutwardzalnych, o wysokiej wytrzymałości na temperatury i naprężenia mechaniczne. Korony, mosty i licówki osadza się z wykorzystaniem żywicy Bond – chemicznie wiąże się ona z wypełnieniem, a mechanicznie z podłożem czyli tkanką.Ból zęba subiektywne uczucie odbierane drogą zmysłową i psychiczną, docierające z okolic zęba, informujące o toczącym się procesie zapalnym, uszkodzeniu lub nadwrażliwości tkanek.
Przyczyny bólu:
- biologiczne – drobnoustroje, choroby, stany zapalne toczące się albo w samym zębie, albo w jego okolicach;
- urazowe – mechaniczne, termiczne, chemiczne.
Rodzaje bólu zęba:
- nagły – pojawiający się często bez ostrzegawczego pobolewania, zazwyczaj silny, wymagający jak najszybszej konsultacji ze stomatologiem
- przewlekły – trwający dłuższy czas, z różnym natężeniem; informuje o rozwoju zakażenia lub zapalenia.
Choroby przyzębia – parodontopatie Drugie co do częstości , po próchnicy, schorzenia jamy ustnej. Zgodnie z klasyfikacją przyjęcia na XIV Kongresie ARPA Internationale, parodontopatie dzielimy na: zapalne – powierzchniowe i głębokie; zanikowe – dystroficzne i mieszane; nowotworzeniowe – zlokalizowane i uogólnione. Radiologicznie mogą się charakteryzować się poziomym lub pionowym obniżeniem (zanikiem) brzegu wyrostka zębodołowego.
Dewitalizacja Nazywane popularnie truciem zęba. Wśród lekarzy określa się ten zabieg również jako założenie wkładki dewitalizującej. Zabieg polega na złożeniu do ubytku na obnażony nerw środka chemicznego (np: paraformaldehyd), który umartwi miazgę. Po założeniu takiej wkładki należy zgłosić się do lekarza nie później niż po 2 tygodniach.
Dziąsło Część błony śluzowej jamy ustnej obejmująca szyjki zębów oraz pokrywająca kość wyrostka zębodołowego. Dziąsło dzieli się na: dziąsło wolne – obejmujące dziąsło brzeżne (gingiva marginalis) i brodawki dziąsłowe międzyzębowe (papillae gingivales interdentales) oraz dziąsło właściwe (gingiva propria s. vera), zwane również prawdziwym , zbitym zrośniętym lub nieruchomym, wreszcie – błoną śluzową żującą.
Ekstracja zęba Usunięcie z zębodołu zęba lub jego korzenia za pomocą narzędzi chirurgicznych np: kleszczy lub dźwigni.
Fluor Jeden z najbardziej czynnych pierwiastków chemicznych, łączący się ze wszystkimi pierwiastkami oprócz gazów szlachetnych. Odgrywa dużą rolę w profilaktyce próchnicy. Powoduje optymalną mineralizację twardych tkanek zęba prawdopodobnie przez regulację enzymatyczną metabolizmu fluorowo-magnezowego. W okresie wyrzynania i dojrzewania zęba działanie fluoru jest głównie egzogenne. Zmniejsza rozpuszczalność szkliwa w kwasach, współdziała w dojrzewaniu szkliwa. Pośrednie działanie polega na hamowaniu fermentacji węglowodanów.
Higiena jamy ustnej Olbrzymi dział stomatologii zapobiegawczej czynnej, w której powinni brać udział wszyscy. Utrzymanie higieny jamy ustnej przez stałe i racjonalne czyszczenie zębów jest podstawowym elementem profilaktyki stomatologicznej. Do jej utrzymania służy wiele środków i metod, celem ich jest zapobieganie próchnicy i chorobom przyzębia. Więcej informacji znajdą Państwo w dziale Higiena.
Jama ustna Wstępny odcinek przewodu pokarmowego, rozwija się w 3 tygodniu życia zarodkowego z jelita głowowego pierwotnej cewy pokarmowej pochodzącej z entodermy. Jama ustna tworzy przestrzeń ograniczoną od przodu wargami, od boku policzkami, od góry podniebieniem twardym i miękkim, od tyłu cieśnią gardła, od dołu dnem jamy ustnej. Jama ustna dzieli się na jamę ustną właściwą i przedsionek. Obie te części rozdzielone są wyrostkami zębodołowymi szczęki i żuchwy i tkwiącymi w niej zębami. W jamie ustnej odbywa się żucie pobranych pokarmów, jama ustna bierze udział w tworzeniu mowy oraz w alternatywnych przypadkach może stanowić drogę oddechową.
Język Narząd wypełniający jamę ustną właściwą, który formuje się w końcu 1 miesiąca życia zarodkowego. Zbudowany z mięśni poprzecznie prążkowanych pokrytych błoną śluzową. Funkcją języka jest udział w wytwarzaniu mowy, formuje kęsy, wykonuje ruchy niezbędne podczas ssania oraz odbiera wrażenia smakowe.
Kamień nazębny Jest zmineralizowanym złogiem odkładającym się na powierzchniach zębów (i innych twardych powierzchniach w j. ustnej, np. na płytkach protezy), powstałym w wyniku mineralizacji płytki nazębnej, a spowodowany zaniedbaniami w zabiegach higienicznych jamy ustnej.
Kanał zęba To część zęba prowadząca w głąb korzenia zębowego, w której znajduje się żywa tkanka (miazga, nerw).
Koferdam (ślinochron) Urządzenie służące do zabezpieczenia okolicy zabiegowej (np: leczenie kanałowe zęba) przed dostępem śliny. W skład całego zestawu wchodzi guma, ramki, kleszcze do zakładania klamer, dziurkacz do gumy oraz klamry zakładane na zęby. Zaletami koferdamu są: łatwa ochrona przed dostępem śliny, chroni przed aspiracją narzędzia kanałowego, odciąga i chroni tkanki miękkie, zapewnia dobry wgląd oraz w sumie daje oszczędność czasową. Kontrowersyjną wadą jest czas potrzebny na założenie oraz traumatyzacja brodawek dziąsłowych.
Kompozyt Materiał złożony, materiał do wypełniania ubytków, odbudowy złamanych zębów. Jest to materiał składający się z podstawowego lepiszcza (bazy) z tworzywa sztucznego oraz wypełniacza, nadającego materiałowi znaczną wytrzymałość mechaniczną (na ucisk i ścieranie); w większości materiałów wypełniacze są pochodzenia nieorganicznego, pod postacią drobno mielonego kwarcu, tlenku glinu lub kuleczek szklanych. Wypełniacze nieorganiczne nie pozwalają na dokładne wypolerowanie wypełnień – powierzchnia ich jest szorstka, co powoduje zatrzymywanie się na nich różnych ciał i pokarmów i doprowadza do przebarwienia wypełnień. Kompozyty są dostarczane pod postacią dwóch past lub pasty z płynem, które miesza się w odpowiednich proporcjach.
Korona protetyczna Uzupełnienie protetyczne, które wykonuje się z porcelany, kompozytów i innych materiałów gdy powierzchnia zęba jest w znacznym stopniu zniszczona, lub też stomatolog chce wzmocnić ząb aby mógł on stanowić filar dla planowanego mostu.
Masa wyciskowa Materiał wyciskowy, różnego rodzaju materiały służące do wykonania wycisków. Masa wyciskowa w stanie plastyczności lub półpłynności dają się kształtować przez tlenki, a po uzyskaniu sztywności (masy wyciskowe sztywne) lub elastyczności (masy wyciskowe elastyczne) zachowują nadany kształt tworząc wyciski. Utrata plastyczności mas wyciskowych jest wywołana obniżeniem temperatury (masy wyciskowe termoplastyczne) lub reakcjami chemicznymi (pozostałe rodzaje mas wyciskowych).
Miazga zęba Część zęba znajdująca się w środku zęba. Histologicznie miazga jest tkanką łączną galaretowatą z dużą zawartością włókien nerwowych, naczyń włosowatych oraz naczyń limfatycznych. Miazga dzieli się na część kanałową i koronową. Wnika do każdego żywego zęba przez otwór wierzchołkowy.
Most Uzupełnienie protetyczne, odtwarzające jeden lub więcej zębów, umocowane i podparte na zachowanych zębach (filarach). Części składowe mostu noszą nazwę członów. Rozróżniamy człony filarowe i przęsłowe. Człony filarowe, czyli elementy umocowujące most na zębach, mogą stanowić różnego rodzaju zęby ćwiekowe, korony, wkłady, klamry, pierścienie, zasuwy. Człony przęsłowe (przęsło) są to części mostu odtwarzające brakujące zęby pomiędzy filarami. Zależnie od sposobu umocowania na filarach rozróżnia się mosty: stałe, półstałe lub ruchome.
Nasiękowe znieczulenie Jest rodzajem znieczulenia miejscowego, polega na przepojeniu tkanek roztworem środka znieczulającego, co daje znieczulenie danej okolicy. Słabsze aniżeli znieczulenie przewodowe, skuteczne w przypadku leczenia zębów szczęki oraz przednich zębów żuchwy.
Osad nazębny Ciemne złogi, odkładające się na zębach w wyniku palenia tytoniu, picia mocnej kawy, herbaty, niektórych ziół i leków. Można usunąć je w gabinecie stomatologicznym lub im zapobiegać, stosując odpowiednie pasty i szczotki do zębów.
Plomba – wypełnienie Odtworzenie brakujących tkanek zęba przy pomocy materiałów wypełniających (np. amalgamatu, kompozytów, kompomerów, glasjonomerów).
Podniebienie Sklepienie jamy ustnej, oddzielające ją od jamy nosowej. Składa się z części przedniej – podniebienia twardego i części tylnej – podniebienia miękkiego. Rusztowanie kostne – to wyrostki podniebienne szczęki z przodu i blaszki poziome kości podniebiennych z tyłu. W przedniej części podniebienia twardego znajduje się w linii środkowej brodawka przysieczna i od niej ciągnie się ku tyłowi podłużne lekkie wzniesienie, czyli szew podniebienny. Na podniebieniu twardym są również poprzeczne fałdy podniebienne. Podniebienie miękkie jest fałdem mięśniowym pokrytym błoną śluzową, a na jego wolnym brzegu znajduje się języczek podniebienny.
Profilaktyka fluorowa W celu uzyskania fluoroapatytów na miejsce apatytów w twardych tkankach zęba, dla uodpornienia ich przeciwko próchnicy , każdy powinien otrzymywać dziennie od 1 do 1,5 mg fluoru, zależnie od ilości fluoru zawartego w wodzie. Ta dawka dzienna powinna wyrównać niedobór fluoru. Fluor wprowadzany jest: z pokarmami (woda fluorkowana, sól kuchenna z fluorkami, tabletki), przez pędzlowanie zębów, opryskiwanie zębów roztworami fluorków, płukaniem jamy ustnej oraz pastami do mycia zębów (wpływa się tylko miejscowo). Profilaktyka fluorowa powinna być stosowana w okresie rozwoju i wyrzynania się zębów oraz ich „dojrzewania” w ustach. Powinno się utrzymywać stały kontakt zębów ze związkami fluoru nawet u osób dorosłych i starszych.
Proteza Sztuczne uzupełnienie części lub całości narządu. Protezy zębowe można podzielić na dwa rodzaje: stałe i ruchome. Protezy stałe są to uzupełnienia, które po założeniu w jamie ustnej nie mogą być wyjmowane przez pacjenta i pozostają zwykle do czasu ich zniszczenia. Do protez stałych zalicza się: wkład, koronę, ząb ćwiekowy, most. Protezy ruchome to takie uzupełnienia, które pacjent sam usuwa z jamy ustnej w celu oczyszczenia z resztek pokarmowych. Istnieje też podział protez na całkowite i częściowe. Uzupełnienie całkowite jest jednocześnie ruchomym, a częściowe mogą być stałe i ruchome.
Przodozgryz Wada zgryzu, polegająca na doprzednim ustawieniu zębów dolnych w stosunku do górnych. Wada ta przejawia się w rysach twarzy wysunięciem wargi dolnej. Może dotyczyć przewędrowania doprzedniego części lub całości łuku zębowego dolnego. W związku z tym rozróżnia się: a) przodogryz częściowy (mesioocclusio partalis) – I klasa Angle’a, b) przodozgryz całkowity (mesioocclusio totalis) – III klasa Angle’a. Odrębny etiologicznie jest tzw. przodozgryz rzekomy (pseudomesioocclusio), w którym odwrotne zachodzenie siekaczy spowodowane jest zahamowaniem wzrostu przedniego odcinka szczęki.
Radiologia Dział medycyny klinicznej i nauka dotycząca stosowania promieniotwórczych substancji, promieniowania X i gamma do rozpoznawania i leczenia chorób.
Resekcja wierzchołka korzenia zęba Ma wiele synonimów, zabieg do stomatologii wprowadził Partsh. Polega ona na obcięciu wierzchołka korzenia celem usunięcia delty kanału w okolicy przywierzchołkowej, usunięciu ziarniaka lub torbieli, przeprowadza się po łukowatym cięciu, odpreparowaniu płata okostno-śluzówkowego, odkryciu ogniska zapalnego, odcięciu wierzchołka korzenia, dokładnym oczyszczeniu ogniska, ranę się zaszywa: kanał korzenia musi być wypełniony, chociażby wstecznie amalgamatem w czasie zabiegu.
Stomatologia Stomatologia (z greckiego stoma = usta) zajmuje się rozpoznawaniem i leczeniem schorzeń jamy ustnej: tkanek twardych (szczęka, żuchwa) i tkanek miękkich.
Szkliwo Jest to najtwardsza tkanka w organizmie człowieka. Twardością porównywana do diamentu. Szkliwo składa się z części organicznej i nieorganicznej. Komponenta nieorganiczna dochodzi do 96%, hydroksyapatytów ułożonych bardzo ciasno w pewnym określonym porządku, tworząc tzw. pryzmaty szkliwne. Pomiędzy ciasnego ułożenia istnieją wąskie przestrzenie wypełnione wodą i materiałem organicznym.
Ślina (saliva) Płyn ustrojowy, który jest wydzieliną fizjologiczną trzech par gruczołów: ślinianek przyusznych, podżuchwowych i podjęzykowych oraz małych gruczołów ślinowych jamy ustnej. Wydzielanie zachodzi odruchowo. Ślina zawiera komponentę surowiczą i śluzową. Ilość poszczególnej komponenty zależy od drażnienie części współczulnej lub przywspółczulnej ośrodkowego układu nerwowego. Ślina zapewnia homeostazę ekosystemu jamy ustnej. Ułatwia żucie, połykanie, wstępne trawieni, działa ochronnie na błonę śluzową jamy ustnej. Zdrowy dorosły człowiek codziennie produkuje około 1,5 litra śliny.
Tyłozgryz Wada zgryzu, której cechą zasadniczą jest cofnięcie dolnego łuku zębowego w stosunku do górnego.
Ubytek próchnicowy Objaw kliniczny postępującego procesu próchnicowego, wywołującego mniejsze lub większe zniszczenie tkanek twardych zęba, na skutek demineralizacji substancji nieorganicznej i rozkładu gnilnego podłoża zęba; obejmuje zespół zmian anatomopatologicznych w szkliwie, zębinie i cemencie korzeniowym. Radiologicznie zaznacza się jako ubytek cienia korony zęba. Ubytki na powierzchniach stycznych korony często mogą być rozpoznane wyłącznie radiologicznie.
Wkład koronowy Mikroproteza, protetyczne, nieplastyczne wypełnienie ubytku, osadzone w ubytku opracowanym w koronie zęba; wykonane poza ubytkiem i umocowane za pomocą cementu. Wkłady sporządza się z metalu, porcelany i tworzyw syntetycznych. Wkłady zastępują wypełnienia plastyczne. Ze względu na topografię i zasięg rozróżniamy wkłady koronowe i koronowo-korzeniowe.
Wszczep, implant Element obcy umieszczony na drodze operacyjnej wewnątrz tkanki żywej z przerwaniem jej ciągłości. Wszczepy mogą być wykonane 1) z materiału organicznego, czyli tkanek: a) własnopochodnych – wszczepy autoplastyczne; b) blizniopochodnych – wszczepy homoplastyczne; 2) z materiałów nieorganicznych – obojętnych dla ustroju (metale, tworzywa sztuczne) – wszczepy alloplastyczne. Stosowane są wszczepy – podśluzówkowe, podkostnowe, podskórne, domięśniowe, śródkostne, naczyniowe i inne. W stomatologii stosuje się wszczepy dla uzupełnienia ubytków tkanek jamy ustnej i aparatu żucia (staw skroniowo-żuchwowy kości szczęk) oraz do poprawy warunków pola protetycznego przez: podwyższenie wyrostków zębodołowych, stworzenie sztucznych filarów lub zaczepów dla protez i do stabilizacji zębów.
Wybielanie zębów Proces rozjaśniania zębów z wykorzystaniem preparatów chemicznych i specjalnych nakładek na zęby wykonywany w gabinetach stomatologicznych.
Ząb Część narządu żucia u człowieka, rozróżnia się 2 rodzaje zębów: zęby mleczne (dentes decidui) i zęby stałe (dentes parmenentes). Ząb składa się z 3 części: korony szyjki i korzenia. Wewnątrz zęba znajduje się jama, zwana komorą. Ząb zawiera tkanki twarde (zębina, szkliwo, cement) i miękkie (miazga). Obraz radiologiczny zęba: w wyniku niejednakowej przepuszczalności dla promieniowania X obraz radiologiczny zęba przypomina jego podłużny przekrój, najbardziej promieniowanie X pochłania szkliwo, najmniej – miazga, zębina i kostniwo, które ze względu na niewielkie różnice w stopniu uwapnienia nie odróżniają się radiologicznie. Jedynie w przypadkach patologicznych nawarstwienia kostniwa stają się widoczne, ponieważ jest ono bardziej przepuszczalne dla promieni X niż zębina.
Ząb dodatkowy Nieprawidłowość w postaci zwiększenia liczby zębów, częściej w szczęce, zazwyczaj w grupie siekaczy. Jest to wyraz niedorozwoju w obrębie listewki zębowej. Ząb dodatkowy umieszczony między środkowymi siekaczami nosi nazwę zęba środkowego (mesiodens).
Ząb mądrości Trzeci ząb trzonowy, wielkością najmniejszy, wyrzyna się najpóźniej, nawet do 30 roku życia, czasem dopiero w tzw. trzecim ząbkowaniu. Korony najczęściej zaokrąglone, o zmiennej ilości guzków, również zmienna jest ilość korzeni. Ząb ten często jest niedokształcony. Liczba korzeni 1 – 4.
Ząbkowanie Proces fizjologiczny, związany z wyrzynaniem się zębów mlecznych. Pierwsze zęby pojawiają się u dziecka około 6. miesiąca życia, choć może to też nastąpić znacznie wcześniej lub później. Najpierw wyrzynają się dolne jedynki, nieco później górne, a potem dwójki. W drugim roku życia przebijają się kły i – czasami ze sporym bólem – zęby trzonowe. Przed ząbkowaniem dziąsło zwykle twardnieje i dziecko może odczuwać ból. Przebijaniu się zęba towarzyszy obfite ślinienie. Dziecko bywa niespokojne, płaczliwe, może mieć stan podgorączkowy i luźniejsze stolce. Pomóc może smarowanie dziąseł żelem uśmierzającym ból np: Calgel, Dentinox-gel, Sachol, Chamomilla-dagomed. Często ulgę przynosi dziecku gryzienie czegoś twardego i zimnego. Żeby ułatwić jedzenie, podawaj dziecku papkowate pokarmy.
Zębina Podstawowa tkanka zęba, słabiej zmineralizowana od szkliwa. Powstaje ze zmineralizowanej substancji podstawowej przez odkładanie się w niej kryształów hydroksyapatytów. Substancja podstawowa składa się z włókien kolagenowych. Zębina jest tkanką skanalizowaną przez system kanalików przebiegających promieniście od miazgi ku szkliwu. W kanalikach znajdują się włókna Tomesa, które mają być otoczone przez otoczkę Neumanna. Zębina nie ulega jednolitej mineralizacji pod szkliwem; istnieją miejsca gorzej uwapnione, na których widać kuliste ogniska wapienia. Są to tzw. Przestrzenie międzykuliste. W zębinie można zauważyć periodyczne jej nawarstwianie się zawsze do wnętrza zęba, pod postacią tzw. linii wzrostowych Owena. Gorzej jest również zmineralizowana wewnętrzna warstwa. Z. odkłada się w jamie zęba przez całe prawie jego życie jako z. wtórna, powodując obserwowaną u osób starszych obliterację jamy zęba.
Zębodół Zagłębienie w kości wyrostka zębodołowego odpowiadające kształtem korzeniowi lub korzeniom zębów. Zębodół jest kostną częścią przyzębia. Wewnętrzną jego ścianę tworzy zbita blaszka kostna z wieloma otworkami, tzw. sito zębodołowe. Przez te otworki przechodzą naczynia i nerwy dochodzące do ozębnej, a przez otwór wierzchołkowy – do miazgi zęba. Do tej zbitej blaszki kostnej przytwierdzają się włókna ozębnej, zwane włóknami Sharpeya, będące narządem utrzymującym ząb w zębodole. Blaszki kostne u swego brzegu łączą się z podobnymi blaszkami zębodołu sąsiedniego, a na zewnątrz ze zbitą blaszką szczęki; między blaszkami przebiegają beleczki kostne, wzmacniające wyrostek zębodołowy i tworzące gąbczastą część
Zęby przednie, siekacze i kły Zęby sieczne i kły, tak w szczęce górnej jak i w żuchwie. Zamiast powierzchni żującej, występującej w zębach przedtrzonowych i trzonowych, mają zaostrzony brzeg sieczny. Przeznaczone są do odgryzania kęsa pokarmowego. Punkt trepanacyjny znajduje się w zagłębieniu, zwanym otworem ślepym, na powierzchni podniebiennej.
Zęby przedtrzonowe Zęby mające dwa guzki znajdujące się na powierzchni żującej, korona ma kształt sześcianu, punkt trepanacyjny mieści się w środku poprzecznego rowka na powierzchni żującej. Pierwszy ząb przedtrzonowy górny ma dwa korzenie i dwa kanały, pozostałe przedtrzonowce są jednokorzeniowe i jednokanałowe. Komora przedtrzonowców ma dwa uchyłki, rogi odpowiadające dwom guzkom.
Zęby trzonowe Największe zęby w uzębieniu człowieka. Jest ich 12, po 3 z każdej strony tak w szczęce, jak i w żuchwie, I ząb trzonowy wyrzyna się w 6 roku życia, II w 12 roku życia i III od 17 – 40 roku życia. Korona zębów trzonowych ma kształt sześcianu. Wielkość koron zmniejsza się w kierunku dystalnym. Powierzchnia żująca 1 trzonowca jest czworoboczna, 2 – trapezu, 3 – trójkąta. Górne trzonowce mają korzenie, dolne trzonowce po 2. Z 3 korzeni górnych 2 są policzkowe, 1 podniebienny. Z 2 korzeni dolnych jeden jest bliższy, drugi dalszy.
Zgryz to każdy układ zębów dolnych w stosunku do górnych podczas mówienia, odgryzania kęsu pokarmowego czy żucia. W pewnej fazie żucia pokarm jest połykany, wówczas zęby dolne zwierają się z górnymi. Im więcej zębów przeciwstawnych (górnych i dolnych) zwiera się ze sobą, tym warunki przygotowania pokarmu do trawienia w dalszych częściach przewodu pokarmowego są lepsze
Znieczulenie miejscowe Jest to najbardziej popularna forma znieczulenia. Trwa od kilkunastu minut do dwóch-trzech godzin, jednak jego skutki (odrętwienie, zanik czucia) mogą być odczuwalne jeszcze kilka godzin po zabiegu. Do znieczulenia miejscowego zaliczamy: znieczulenie powierzchniowe, nasiękowe, śródwięzadłowe i przewodowe.